Nöbetçi Eczaneler
Çapanoğlu, Çapanoğulları, diğer adıyla Cebbarzadeler, 18. ve 19. yüzyıllarda Orta Anadolu’nun önde gelen ve geniş bir etki alanına sahip olan güçlü bir ailedir. Bozok (Yozgat), Çankırı, Çorum, Amasya, Sivas, Kayseri, Maraş, Antep, Halep, Rakka, Adana, Tarsus, Konya, Niğde, Nevşehir, Kırşehir ve Ankara gibi bölgelerde yönetim üzerinde önemli bir hâkimiyet kurmuşlardır. Tarihte Çapanoğulları’nın bilinen ilk atası olan Çapan Ömer Ağa, ailenin kurucu figürü olarak kabul edilmektedir.
Çapanoğulları’nın Yükselişi ve Güçlenmesi
Ailenin yükselişi, Çapan Ömer Ağa’nın oğlu Ahmed Ağa’nın Sivas’ın Kangal ilçesinin voyvodası olarak atanmasıyla başladı. Bu görevde başarılı olması nedeniyle Mamalu Türkmeni beyliği kendisine verildi. 1744 yılında Ankara ayanlarından Muslu Paşazade Salih’in ayaklanmasını bastırma görevi verilen Ahmed Paşa, bu görevdeki başarısıyla tanındı. Aynı zamanda, İstanbul’da yaşanan et sıkıntısı sırasında koyun sürüleri göndererek büyük takdir kazandı. Ancak, haksız uygulamalar nedeniyle halkın tepkisini çeken Ahmed Paşa, 1765 yılında idam edildi.
Ahmed Paşa’nın ardından oğlu Mustafa Bey, 1768 yılında Bozok mütesellimi olarak görev aldı. Mustafa Bey, Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlı ordusuna yardım göndererek Osmanlı yönetimiyle bağlarını güçlendirdi. Diğer güçlü ailelerle yaptığı mücadelelerde galip gelerek Orta Anadolu’daki hâkimiyetini genişletti. 1782’de köleleri tarafından öldürülmesiyle kardeşi Süleyman Bey ailenin başına geçti.
Süleyman Bey ve Sened-i İttifak
Süleyman Bey, Osmanlı padişahları I. Abdülhamid ve III. Selim ile kurduğu iyi ilişkiler sayesinde güç kazandı. Özellikle Nizam-ı Cedid Ordusu’nun kurulmasında önemli bir rol üstlendi. 1808 yılında Sened-i İttifak anlaşmasını imzalayan Süleyman Bey, böylelikle Osmanlı Devleti’yle resmi bir bağ kurdu. Aile, bu dönemde Osmanlı yönetiminin en güçlü yerel ayanlarından biri olarak kabul edildi.
Çapanoğulları’nın Gücünün Kırılması ve Son Dönemleri
II. Mahmut’un 1808 yılında Osmanlı tahtına geçmesinin ardından, ayan ailelerinin güçleri sınırlandırılmaya başlandı. Tanzimat döneminde, Çapanoğulları siyasi alandaki etkilerini yeniden kazanmak istese de 1849’dan sonra yönetim kademelerinden uzaklaştırıldılar. II. Meşrutiyet döneminde, İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne karşı çıkarak Osmanlı yönetimine muhalefet ettiler. Bu karşıtlık, Kurtuluş Savaşı döneminde de devam etti ve Çapanoğulları ailesi bu dönemde ayaklanma başlattı.
Ailenin bazı üyeleri ilerleyen yıllarda devlet kademelerinde görev alsalar da, Çapanoğulları’nın bölgedeki etkisi zamanla azaldı. Buna rağmen, 20. yüzyıla kadar Orta Anadolu’da güçlü bir miras bırakmışlardır. Çapanoğulları’nın inşa ettiği camiler, hamamlar ve diğer mimari yapılar, bugün hala bölgenin tarihi dokusunu yansıtan eserler olarak varlıklarını sürdürmektedir.
