Nöbetçi Eczaneler
Yozgat ve civarında padişaha bağlılıkla bilinen Çapanoğulları ailesi, yaklaşık 150 yıldır bölgedeki nüfuzlarını koruyordu. Sarayla olan güçlü bağları nedeniyle Kuvâ-yi Milliye hareketine ihtiyatlı yaklaşan aile, Osmanlı Devleti’nin başkaldırı olarak gördüğü bu harekete karşı mesafeli durdu. Bu dönemde Çapanoğlu Edip Bey ve kardeşi Celâl Bey, Yozgat Hürriyet ve İtilaf örgütünün başında yer alarak padişah yanlısı bir tutum sergilediler.
Ayaklanmanın temelinde, Çapanoğlu ailesinin Osmanlı Devleti’ne olan bağlılıkları, Çerkez nüfusun Saray ile yakın ilişkileri ve bölgedeki eşkıyalık faaliyetleri gibi faktörler yatmaktadır.
Ayaklanmanın Başlaması
Ayaklanma, ilk olarak Yıldızeli bölgesinde Erzurumlu Hüseyin Nazım ve Kara Mustafa’nın liderliğinde ortaya çıktı. İstanbul Hükümeti lehine propaganda yaparak halkı etkilemeye çalışan bu grup, Çapanoğlu ailesinin de desteğiyle güç kazandı. Bu süreçte, Batı Anadolu’da Anzavur Ayaklanması’nı bastıran Çerkez Ethem, Yozgat’a gelerek bölgedeki padişah yanlısı hareketi bastırmak üzere görevlendirildi.
Ayaklanmanın Seyri ve Çatışmalar
7 Haziran 1920’de, Genelkurmay Başkanlığı tarafından Çapanoğlu ailesinin tutuklanması kararlaştırıldı. Fakat bu karar, Yozgat Mutasarrıfı tarafından gizlice Edip Bey ve Celâl Bey’e iletildi. Bunun üzerine iki kardeş, Yozgat’tan kaçarak isyancı güçlerle birleşti. Çerkez Ethem, bölgedeki direnişi bastırmak için harekete geçti ve Yozgat’ta sert çatışmalar yaşandı. Çapanoğulları, Arapseyi Boğazı’nda iki ateş arasında kalarak büyük kayıplar verdi.
İsyanın Bastırılması
Çerkez Ethem komutasındaki Kuvâ-yi Seyyâre birlikleri, isyanı bastırarak Yozgat’ta düzeni sağladı. Yakalanan isyancı liderler ve destekçileri Divan-ı Harp kararı ile yargılandı. 12 asi idam edilirken, birçok kişi hapis cezasına çarptırıldı. Çapanoğlu Edip Bey yaralı olarak kurtulurken, kardeşi Celâl Bey ve diğer liderler Uzunyayla’ya kaçtı. Çerkez beylerinin araya girmesiyle Celâl Bey affedildi ve bu durum Ankara’ya bildirildi.
Ayaklanmanın Sonuçları
Çapanoğlu Ayaklanması, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında iç direnişin en önemli örneklerinden biri olarak tarihe geçti. Ayaklanma, Kuvâ-yi Milliye hareketini zayıflatarak, Yunan ordusunun Batı Anadolu’daki ilerleyişini kolaylaştırdı. Ancak Çerkez Ethem’in isyanı bastırması, onun Ankara’da daha güçlü bir konuma gelmesine de zemin hazırladı.
